Doen we dat niet allemaal? Op bezoek bij mensen die je (nog) niet zo goed kent? Even snel kijken wat er in de boekenkast staat. Ik ben bijvoorbeeld altijd blij als ik zie dat mensen hun boeken alfabetisch ordenen. Een boekenkast weerspiegelt toch enigszins iemands persoonlijkheid en zo leer je elkaar op een meer omzichtige wijze wat beter kennen. Toon me je boekenkast en ik zal zeggen wie je bent. Misschien een idee voor een nieuwe rubriek in ons magazine?
Toen fotograaf Natalia Balanina ons dit voorjaar bij elkaar riep voor het jaarlijkse groepsportret, vroeg ze ons op de haar zo typerende goedlachse wijze: ‘neem misschien even een boek mee waar je gelukkig van wordt’. Een zeer subtiele verwijzing naar ons project Klein geluk, maar ook een suggestie waardoor de lezers van LETTER ons, de medewerkers van Leeuwarden UNESCO City of Literature, wellicht een beetje dichterbij kunnen halen. Wij praten onderling natuurlijk graag over boeken, delen tips, lenen boeken uit of doen elkaar een boek cadeau. Maar een lievelingsboek, een boek waar je gelukkig van wordt? Dat hadden we nog niet met elkaar gedeeld. Laat ik het daarom niet te makkelijk maken. Ik geef aan welke boeken we aan elkaar hebben getoond, maar het is misschien leuker dat de lezers zelf achterhalen wie wat heeft gezegd.
Een van ons onthulde meteen al geen favoriet boek te hebben: ‘Twee boeken zijn me wel altijd bijgebleven: Robinson Crusoe en Ronja de Roversdochter. In beide boeken ontdekken de hoofdpersonages een nieuwe wereld en ze leren zichzelf daarin opnieuw kennen. Ik merk dat ik zoiets zelf ook interessant vind om te doen. Niet alleen door op reis te gaan, maar ook door de boeken die ik lees.’ Dat ontdekken van nieuwe werelden kenmerkt natuurlijk heel veel lezers, het is misschien wel een van de belangrijkste redenen waaróm we lezen: ‘Ik word gelukkig van Mrs Dalloway van Virgina Woolf omdat het een boek is waarin het hele leven besloten ligt; het missen van wat geweest is, het vooruitkijken naar wat er nog komt, het pogen wat van het leven van alledag te maken. En hoe alle dagelijkse details het leven de moeite waard maken.’
Maar je kunt natuurlijk ook gewoon lekker een boek lezen, om even ‘weg’ te zijn van de dagelijkse beslommeringen die ons gedurig kunnen kwellen: ‘Het boek dat mij een gevoel van klein geluk geeft, is Een dag om nooit te vergeten van de Britse schrijfster Jill Mansell. Dit humoristische en romantische feelgoodboek leest gewoon lekker weg, ik ben dan echt even in een hele andere wereld.’
Dat ontsnappen vindt ook een andere collega belangrijk als het boek Before the coffee gets cold van de Japanse auteur Toshikazu Kawaguchi ter sprake komt: ‘Al sinds ik Hubert Lampo las voor de lijst, heb ik een zwak voor boeken met een magisch-realistisch tintje. Boeken die een beetje ontsnappen aan de werkelijkheid, hebben vaak diezelfde uitwerking op me. Dit kleine maar fijne boekje over een café waarin je kunt tijdreizen heeft bovendien een hoog feelgood-gehalte. Letterlijk en figuurlijk klein geluk voor mij dus.’
De laatste collega die een onthulling deed wil altijd wat dichter bij de realiteit blijven. Vele, vele lievelingsboeken zouden genoemd kunnen worden, maar het zijn de Verzen (1890) van Herman Gorter die altijd onder handbereik liggen. ‘Het is de wens het onzegbare toch te formuleren, ook al is die hoop vaak genoeg ijdel. (‘Ik wou het helemaal zeggen – / Maar ik kan het toch niet zeggen.’) Het is het verleggen van grenzen in de taal van het einde van de negentiende eeuw, het is het liefdevolle spel dat zo aanstekelijk werkt.’
Ernst Bruinsma
Directeur Leeuwarden UNESCO City of Literature
Op de foto (door Natalia Balanina) staat het Leeuwarden City of Literature-team:
v.l.n.r.: Anja Ruiter, Berber van Oyen-Peenstra, Sito Wijngaarden, Tryntsje van der Steege en Ernst Bruinsma. Niet op de foto, want genietend van lyts gelok Richt: Grietje Deinum.