Honderd dagen lang literaire lichtpuntjes ontdekken. Met het project Klein geluk verrast Leeuwarden City of Literature je met bijzondere teksten op onverwachte plekken. Tijdens Arcadia, van 17 mei t/m 24 augustus, duiken overal in Friesland korte fragmenten op ‘in het wild’ en worden her en der volledige verhalen gepubliceerd. Ook verderop in deze LETTER is een Klein geluk-publicatie te vinden – de 49e alweer. Tijd voor een terugblik, en: wat staat ons nog te wachten?
Tekst: Tryntsje van der Steege | Foto: Piet Douma
Als er iemand verstand heeft van klein geluk, dan is het wel de Kleine Prins. In het wereldberoemde boek dat Antoine de Saint-Exupéry in 1943 over hem schreef, is een piloot neergestort in de Sahara. Daar ontmoet hij tot zijn verrassing een buitenaardse kleine prins, die de piloot allerlei verhalen vertelt over de planeet waar hij vandaan komt en over de bewoners van andere planeten die hij onderweg is tegengekomen. Het wonderlijke boek De kleine prins spreekt ook nu nog tot de verbeelding van lezers van alle leeftijden, juist omdat het een ode aan verbeelding en verwondering is.
Ander perspectief
De kleine prins kijkt met verbazing naar de vreemde gewoontes van de mensen op Aarde en op enkele kleinere planeetjes. Met zijn frisse observaties biedt hij een ander perspectief op waar we mee bezig zijn, hoe we met elkaar omgaan, waar we invloed op hebben – en waarop niet. Klein als hij is, kan de prins ons grote wijsheden leren. Hij laat zien dat wat belangrijk is in het leven soms meer tijd en moeite kost, maar dat het je altijd wat moois oplevert, als je het maar wilt zien. Voor de kleine prins zijn dit overigens helemaal geen grote wijsheden, maar kleine vanzelfsprekendheden in een leven dat draait om zorg dragen voor wat je liefhebt. En wat de kleine prins liefheeft is zijn bloem, de allermooiste en enige roos op zijn eigen kleine planeet. Zij is bijzonder en belangrijk voor hem omdat hij voor haar heeft gezorgd en heeft genoten van haar geur en haar uiterlijk en haar aanwezigheid – een aanwezigheid die, zelfs als hij ver van huis is, zijn blik op de sterren extra glans verleent, gewoon omdat hij weet dat zij daar ergens is.
Verwondering
In tijden van groot leed in de wereld, kan het moeilijk zijn om het kleine geluk te blijven zien dat glans geeft aan de dingen. Als er zoveel is om moedeloos en verdrietig van te worden, is het bijzonder als je ineens geraakt wordt door iets kleins; een dierbaar voorwerp, een vertrouwde geur of geluid, de schittering van het licht.
Waar vind je die verwondering, die kleine momenten van geluk? Wat geeft houvast, wat zijn de dingen waar je buik van gaat kriebelen, op welke momenten krijg je tranen in je ogen, of een glimlach op je gezicht als je eraan terug denkt? Kun je het kleine geluk überhaupt vastpakken of vervliegt het als een gevoel dat je overvalt? Welk klein geluk verdient een groter verhaal, of een paar mooie woorden?
Die laatste vraag stelden we aan honderd schrijvers uit Friesland, Nederland en de rest van de wereld. Samen schreven zij honderd teksten, gedichten, verhalen, strips en essays waarin ze delen wat hen raakt. En zelfs dat leverde voor sommigen van hen al klein geluk op. Paulina Flores – op dag 3 te zien op kentekenstickers – liet weten dat ze meestal met tragische of zelfs cynische thema’s werkt. Maar onze uitnodiging bracht haar ertoe ‘om optimistischer en hoopvoller te denken, en dat was een verfrissende verandering’. Ook Benny Lindelauf – op 15 augustus, dag 91, ergens in Friesland te ontdekken – vroeg zich voor zijn gedicht af ‘wanneer ik zelf een moment opgetild wordt uit het dagelijkse, als door een golf in een kalme zee: even laten je voeten los van de bodem, even zweef je, dan word je weer voorzichtig teruggezet’.
Goed opletten
Elk van deze honderd teksten wordt steeds op een andere, verrassende manier ‘gepubliceerd’, op verschillende plekken in de provincie en in samenwerking met uiteenlopende kunstenaars en organisaties. Daardoor kunnen de Klein geluk-teksten zelf ook voor verwondering zorgen als je toevallig ineens ergens een mooi fragment tegenkomt. Zo was er in de eerste 48 dagen van het project al een tekst van Koen Schouwenburg te spotten op een sportshirt tijdens de Swit en Sit-run in Itens, en van de Franse schrijfster Muriel Barbery op een fiets tijdens de Fietselfstedentocht. Er werden stickers, tasjes, pennen en museumtickets uitgedeeld met citaten van onder andere Carolina Trujillo en Lola Faber. Het hele dorp Lytsewierrum kreeg handgeschreven post met een fragment uit het verhaal van Revka Bijl, en op het strand van Workum lieten de Typesetters een dichtregel van Marjoleine de Vos dansen. En heb je al ergens een van de 35 makelaarsborden gezien met een oproep van onze voormalige residentie schrijver Pia Prezelj?
Net als bij Uitgesteld geluk, het Arcadia-project van CoL in 2022, zijn alle teksten van Klein geluk in hun geheel terug te lezen op de website kleingeluk.frl. Hier zijn ook foto’s te zien van alle verschijningsvormen, want net als met ‘echt’ klein geluk zijn sommige teksten zomaar weer verdwenen. Soms is het al genoeg om te weten dat het bestaat, zoals de kleine prins genoeg heeft aan de gedachte aan zijn roos: ‘De sterren zijn mooi, en dat komt door een bloem die je niet ziet …’
Feiten over Klein geluk-schrijvers
– 54 vrouwen en 46 mannen schreven een tekst.
– De jongste is geboren in 2012, de oudste in 1947.
– Er komen 40 schrijvers uit Fryslân, 33 uit de rest van Nederland, 9 uit Vlaanderen, 12 uit collega-Cities of Literature en 6 uit andere landen.
– Er is geschreven in 15 verschillende talen. Naast Nederlands en Fries o.m. Catalaans, IJslands, Koreaans, Litouws, Sloveens en Nederlandse Gebarentaal.
– Er werkten 11 literaire vertalers mee, waaronder deze.