Myn beppe is njoggentich en wennet noch selstannich yn Burgum. Der sitte fiifensechtich jierren tusken har berte en mines. We diele net allinnich in stikje fan deselde tiid, mar ek fan ús namme. Yn ferskate stavering rint se as in konstante troch ús stambeam:
Gooitzen Folkerts Riemersma, berne op 29-12-1804 te Sumar,
ferstoarn op 17-10-1863 te Garyp op 58-jierrige leeftiid.
Trijntje Gooitzens Riemersma, berne op 12-10-1850 te Tytsjerk,
ferstoarn op 14-01-1884 te Nijegea op 33-jierrige leeftiid.
Goitske Wagenaar, berne op 20-01-1877 te Aldegea,
ferstoarn op 01-08-1940 te Ljouwert op 63-jierrige leeftiid.
Gooitske Groothof, berne op 18-11-1930 te Burgum.
Anne-Goaitske Breteler, berne op 16-03-1996 te Dokkum.
Dwers troch de iuwen hinne is ús namme lûdop útsprutsen. Om eat dien te krijen, om in rûzje krêft by te setten, as om dêrnei wer leafdefol del te bêdzjen. De klank foel del op in lân dat sa bot feroare is. Earst yn de modderpaden dy ’t slingerjend lâns Sumar rûnen, letter op de rjochte stikken fan de ruilferkavele klaaigrûn.
Ik fyn in âlde foto fan Goitske Wagenaar en har man Jacob, foar harren hûs yn Garyp, rûn 1930. Se hienen der in fouraazjehannel. De moalsekken puolje út it skuorke op ‘e eftergrûn. Der stiet in fyts tsjin it hûs oan. It lykje my de archetypen fan ‘De Fries’: de hannen oer inoar, en in ‘wat sil dit?’ yn de rjochting fan de fotograaf. Achter harren stiet in platte kar, mei in diel fan de moalsekken al opladen. De kreakjende as, de houten tsjellen; ik sjoch se sa foarbyriden op de sânpaden.
Op dyselde paden fytst ek myn beppe. Miskien wol op dy swarte fyts fan de foto. Se krige him fan hár beppe, doe’t dy út de tiid rekke. Mar it sadel is noch heech, en sels de houten blokjes op ‘e trapers helpe net. Viifenfjirtich kilometer wiebeljend fan de Wâlden nei de Klaai. Nei har nichtsje, ‘Goai’, dy’t ek earne oan ‘e râne fan myn stambeam stiet.
De twa jonge froulju sitte by de dyk del, sûnder fytsstrook en sûnder de wite strepen wêr ’t ik letter noch omhinne slalomme sil. Yn’e berm broeie de geuren fan pinksterblom, zuring en grutte Weegbree. De famkes hâlde papier yn harren hannen, dêrop skriuwe se de kentekens fan foarby ridende auto’s. B, foar Fryslân, mar leaver noch in A foar Grins, as E foar Oerryssel. Dy kamen werklik fan fier.
De ‘Gooitskes’ foar my, hienen in grutter Fryslân foar in fjouwer kear sa lytse befolking. Se wienen riker yn it lânskip, mar earmer yn ‘e wolfeart. De ferhalen dy’t myn beppe fertelt, fiele as in skep yn ‘e ierde. Laach foar laach komt in part fan de woartels bleat te lizzen. Ek al binne de sânpaden yntusken asfaltearre, litte we wit hâlde fan de djippe grûn derûnder.
Tekst: Anne-Goaitske Breteler | Foto’s: famylje-argyf
Anne-Goaitske Breteler (1996) waard grutbrocht yn noardeast Fryslân. Se studearre ‘Culturele Antropologie en Publieksgeschiedenis’ en wurket as skriuwster en sjoernaliste. Hja skreau ûnder mear ‘De traanjagers’ en it Fryske berneboek ‘Yn nuvere nacht’. Oant en mei 5 septimber is yn it Fries Scheepvaartmuseum de tentoanstelling ‘Bloed, Zweet en Walvistraan’ te sjen, wêrfan’t se gastkurator wie.