Victoria

Midden in de stad op een druk plein staat een gemaskerde dwaas een tv-scherm op te houden. Twee mensen kijken naar wat daarop te zien is. De ene is Victoria. De man naast haar, een toevallige voorbijganger, steekt twee koppen boven haar uit, zoals de meeste volwassenen. Victoria is net zo klein als ze kwaad is, maar haar woede laat ze niet zien. Pas als zo’n voorbijganger onverschillig is weggelopen, kan ze met haar Italiaanse accent vloeken als een zeeman. Dat is nu nog niet aan de orde.
Het tv-scherm is een 32-inch gevaarte dat met riemen aan de schouders van de gemaskerde hangt. Als een rugzak, maar dan op zijn borst. Bij zijn voeten staat de accu.
‘Dus u vindt ook dat dit dierenmishandeling is?’ vraagt Victoria. Ze kijkt naar het scherm, liefst over de rand heen zodat ze de beelden niet hoeft te zien. Ze kent de hele montage uit haar hoofd. Dit fragment komt uit een slachthuis. Vier varkens creperen in een kooiconstructie die in een soort liftschacht omlaag zakt. Koolstofmonoxide is een zwaar gas. Op de bodem van de schacht ligt het in dodelijke hoeveelheden te wachten. Om aan die beelden te komen, moet iemand een camera in die kooi hebben geplaatst. Een andere activist, een van het type dat inbreekt om camera’s te plaatsen bij wat uit het zicht wordt gehouden.
De varkens schoppen wild om zich heen. Zo gaat het als je vergast wordt. Deze beelden zijn zonder geluid. Ooit stond Victoria te luisteren bij een slachthuis. Ze heeft het gekrijs gehoord. Andere varkens, dezelfde dood.
Pijnloos, zegt de industrie.
Humaan, zegt het reclamebureau.
Met oog voor dierenwelzijn, zegt de politiek.
‘Op de goede manier geslacht,’ zegt de man.
‘Dan vindt u dierenmishandeling oké,’ antwoordt ze.
De man haalt zijn schouders op. ‘Je moet toch iets eten …’
Victoria reciteert uit haar hoofd: Alle overkoepelende voedingsorganisaties zijn het eens: een plantaardig dieet is gezond in elke levensfase, zwangerschap incluis.
‘Ik sport. Ik heb eiwitten nodig voor spieropbouw,’ zegt de man.
Smoesjes, altijd die smoesjes. Victoria kijkt naar zijn lijf. Die sportprestaties weet hij goed te verbergen.
‘U weet dat er bodybuilders zijn die uitsluitend plantaardig eten?’
De varkens rollen van achter een luik. Dat ze bewusteloos zijn, wordt verkocht als oog voor dierenwelzijn, maar het maakt het ook makkelijker om ze op te hangen om hen de keel door te snijden.
‘Dank voor de informatie,’ zegt de man. Hij loopt weg.
Victoria haalt diep adem. ‘Cazzo di ipocrita!’

Op een tweede beeldscherm, vastgehouden door een andere gemaskerde, ziet Britt hoe piepjonge stiertjes, nog wankel op de benen, over elkaar heen vallen. Bij hun moeders weggehaald, worden ze op een lopende band in een slachthuis gekwakt. Een groep tieners staat erbij en kijkt ernaar.
‘Jullie weten wat er moet gebeuren voor een koe melk produceert?’ vraagt Britt.
‘Gemolken worden!’ roept de een. Anderen lachen.
‘Gras eten?’ Weer gelach.
De tieners weten het niet.
Aan het einde van de lopende band bewegen de stiertjes amper nog. Ze hebben een bloedvlek op hun voorhoofd. Een klap gekregen van een pneumatisch pistool. Verdoving heet dat.
Met een geduld dat haar niet eigen is, maar waar ze op heeft getraind, vraagt Britt: ‘Wat moet er gebeuren voor een menselijke vrouw melk produceert?’
‘Baby krijgen!’
‘Precies! De koe moet zwanger worden. Daarom worden zoveel kalfjes geboren. Als het stiertjes zijn, zijn ze nutteloos voor de industrie.’
‘Kalfskroket!’
De tieners lachen. Alleen de twee meisjes vooraan niet. Die kijken naar het scherm. Kalfjes hangen leeg te bloeden aan haken. Op het volgende beeld komen de moeders voorbij, met grote, volle uiers lopen die de melkmachine in.
‘Zolang jullie koeienmelk consumeren, gebeurt dit door jullie,’ zegt Britt. ‘Dan ben je niet tegen dierenmishandeling, maar juist de oorzaak ervan. Je kunt net zo makkelijk een plantaardig ijsje nemen.’
‘Plantaardige ijsjes zijn smerig!’
‘Kom, we gaan!’

Bij het eerste beeldscherm praat Victoria met een vrouw. Die staat daar zoals ik daar een paar weken geleden stond. Met de hand voor haar mond. Ze wist dit niet, zegt ze. ‘Doen ze dat echt zo?’
‘Haantjes leggen geen eieren. Ze zijn nutteloos voor de industrie,’ zegt Victoria. Ze zijn bij het fragment waar pasgeboren kuikens levend een versnipperaar in gaan.
‘Gebeurt dit ook bij biologische eieren?’
Victoria knikt. Ook biologische haantjes leggen geen eieren. ‘Weet u wat veganisme is?’
De vrouw zegt iets over voeding, maar veganisme is geen dieet.
‘Het is de doctrine dat de mens zou moeten leven zonder andere dieren uit te buiten,’ zegt Victoria. Achter het masker fluister ik de definitie na: Dat de mens zou moeten leven zonder andere dieren uit te buiten.
De vrouw heeft vragen over voeding. Over ijzer. Over eiwitten. Ze lijkt oprecht dus is Victoria oprecht terug: ‘U gebruikt internet? Als u vegan wilt worden, vindt u daar wel uit hoe. Het gaat erom dat u onthoudt waarom.’ Victoria wijst weer naar het scherm. ‘Het gaat erom dat u haar niet vergeet.’
In beeld is waarschijnlijk de jonge bruine koe die in een afschotbox is klemgezet. Ze probeert te ontsnappen, maar dat is onmogelijk. Het pistool komt in beeld De vrouw kijkt weg. Victoria geeft haar een kaartje. Adres van de website. Daar kan ze meer informatie vinden. Als ze maar niet vergeet: zolang ze niet vegan is, worden dieren afgeslacht door haar keuzes.

De hele middag gaat het zo door. Voorbijgangers blijven bij de schermen staan, activisten komen met een vraag. Het is alsof de mensheid met zichzelf in discussie gaat.

‘Maar vlees eten is onze cultuur.’
‘Cultuur betekent niet dat iets goed is. Vrouwenbesnijdenis is ook cultuur.’
‘Maar vegan producten zijn duur’.
‘Rijst, bonen en fruit zijn vegan. De armste volkeren van de wereld eten plantaardig.’
‘Ipocrita del cazzo…’
‘Maar je hebt eiwitten nodig, voor spieropbouw.’
‘Er zijn topatleten die geen dieren eten. Waren we hier niet al geweest? Oh nee, dat was met de vorige.
‘Maar als iedereen vegan wordt is er niet genoeg land om al die groenten te verbouwen!’
‘Er zijn tien keer meer dieren in de veehouderij dan mensen op aarde. Weet u hoeveel land er wordt gebruikt om al dat graan op te verbouwen dat aan die opgesloten dieren wordt gevoerd?’
‘Als een dier een goed leven heeft gehad kun je hem toch best opeten?’

De activisten noemen dat de circle of excuses. De hele middag draaien ze daarin rond in pogingen soortgenoten daaruit te trekken. Victoria, Britt en de rest. Een paar weken terug trokken ze mij eruit. Ik kwam met: ‘vlees eten is een keuze’.
Wanneer ik die keuze had gemaakt, vroeg Victoria. Voor ik kon praten, werden mij waarschijnlijk al dieren gevoerd. ‘Niet?’ Tegen de tijd dat ik me kon afvragen of ik wel een diereneter wilde zijn, dronk ik al de moedermelk van babydieren en hadden ze me er niet alleen van overtuigd dat dat normaal was, maar ook dat ik dat kon doen zonder dat baby- en moederdier zouden lijden.
Victoria’s zinnen waren als sloopkogels. Vooral mijn zelfbeeld ging eraan. De beelden van lijdende dieren maakten de klus af. Ik werd er zo een die gaat staan janken op het plein. Er is er altijd wel een. Het onrecht, je eigen wrede domheid, het is te veel. Victoria heeft haar hand op mijn schouder gelegd. Ze heeft me omhelsd.
Daarna zag ik het overal. De lijken in de ronddraaiende kippengrill. Het stille krijsen in de hygiënische verpakkingen. De bontjassen. Het leer. Ik keek naar de documentaires waar het kaartje naar verwees. Earthlings. Dominion. Pignorant. Voor wie de ogen opent voor dierenleed wordt het leven een stuk donkerder. Overal dierenleed. Overal mensen die het toebrengen.
Nu sta ik op het drukste plein van mijn stad als een dwaas een tv-scherm op te houden. Ik ben nog een beginner. Eerst moet je de gesprekken leren voeren en je dat geduld eigen maken dat ervoor zorgt dat je niet gaat schreeuwen tegen soortgenoten die steeds weer met diezelfde smoesjes komen om andere dieren van alles aan te doen. Planten hebben ook gevoel. Leeuwen eten ook andere dieren. Avocado’s ver weg. Kinderarbeid in Bangladesh. Alles wordt erbij gesleept om te kunnen wegkijken van het eigen geweld.
Toen ik bij de tv’s bleef staan en Victoria mij aansprak voelde het niet als geluk hebben, maar dat had ik wel, zegt zij. Wie weet hoe lang ik anders nog een cazzo di ipocrita was geweest. 

De reuzen die aan dieren verdienen, hebben genoeg budget om iedereen de ogen dicht te liegen over goede levens, voedingstoffen en dierenwelzijn. Bij de activisten op het plein, is ze dat niet gelukt. Als kleine Prometheusjes, die het licht stelen bij de goden, staan ze met hun beeldschermen op pleinen in allerlei steden. Amsterdam, Groningen, Parijs, Rome. Mensen als Britt, Victoria en Kees-Jan. Een gesprek per keer nemen ze het op tegen de industrieën, alsof ze geloven dat ze dit kunnen winnen. Eigenlijk mag ik wij zeggen: alsof wij geloven dat we dit gaan winnen. Volgende week kan ik mijn eerste straatgesprekken voeren. Geluksvogel die ik ben.